Sitikolin Nedir?
Fosfolipidler hücrelerin temel bileşenleridir İnsanlardaki ana fosfolipidler fosfatidilkolin, fosfatidiletanolamin, fosfatidilinositol ve sfingomiyelindir Fosfolipidlerin temel işlevi, hücre zarı yapılarının bir parçası olmaktır ve bu bileşikler, özellikle homeostaz ve hücre kompartımanizasyonunun sürdürülmesi, zar sistemleriyle ilişkili enzimatik aktiviteler ve reseptör ile hücre içi sinyal arasındaki bağlantı gibi zar işlevlerini yerine getirmek için vazgeçilmezdir.
Sitikolin, diğer adıyla CDP-kolin (Cytidine-5′-diphosphocholine), vücutta doğal olarak bulunan ve özellikle beyin sağlığı için önemli olan bir bileşendir. Kolin ve sitidin içeren bu molekül, hücre zarlarının yapı taşlarını oluşturur, sinir iletimini destekler ve nörolojik hücrelerin onarımı ile korunması süreçlerine katkı sağlar. Ayrıca takviye formunda alınabildiği gibi bazı besinlerle de vücuda girer(1).
Ne İşe Yarar?
Beyin enerji metabolizmasına olumlu etki eder.
Merkezi sinir iletimini uyarır.
Hücre onarım mekanizmalarını aktive eder.
İskemik lezyon boyutunu azaltır.
İskemiye bağlı apoptozu engeller.
Trombolitik ve nöroprotektif ilaçlarla sinerjistik etkilere sahiptir.
Bilişsel Fonksiyonların Güçlenmesi
Yaşla ortaya çıkan hafıza gerilemesi gibi durumlarda, sitikolin takviyeleri kısa hafıza ve genel zihinsel performans üzerinde olumlu etkiler göstermiştir.
Örneğin sağlıklı yaşlı bireylerde yapılan bir çalışma, sitikolinin hafıza fonksiyonlarını iyileştirdiği sonucuna varmıştır.(2)
Nörolojik Hastalıklarda Destek Olma Potansiyeli
Sitikolin, felç sonrası iyileşme, demans, Alzheimer hastalığı gibi nörolojik bozukluklarda yapılan sistematik incelemelerde fayda sağlayabileceği belirtilmiştir. Bununla birlikte, bu haberler hâlâ kesinlik kazanmamış olup tedavi amaçlı kullanımlar için mutlaka tıbbi gözetim gereklidir.(3)
Beyin Koruyucu Etki (Nöroproteksiyon)
Sitikolin’in sinir hücrelerini oksidatif strese, glutamat toksisitesine ve düşük oksijenli durumlara karşı koruyucu etkileri olduğuna dair laboratuvar ve klinik veriler mevcuttur.(1)
Görme ve Göz Sağlığı Üzerine Etkiler
Bazı çalışmalar, sitikolinin görme ile ilgili fonksiyonlara, özellikle glokom gibi durumlarda görme kaybının azaltılmasında yardımcı olabileceğini göstermiştir.(1)
Yan Etkiler ve Güvenlik Durumu
Mevcut araştırmalar, sitikolinin çoğu kişide iyi tolere edildiğini; yan etkilerin nadir ve hafif olduğunu göstermektedir. Baş ağrısı, mide rahatsızlığı gibi hafif şikâyetler bildirilmiştir. Özel durumlarda (örneğin hamilelik, emzirme, ciddi tıbbi koşullar) doktor önerisi olmadan kullanılmamalıdır.(1)
Kullanım Şekli
Klinik çalışmalarda genellikle günde 500-2000 mg arasında dozlar kullanılmıştır.(1)
Takviye formunda oral olarak alınır.(1)
Süre açısından çalışmalar genellikle 3-12 hafta arası uygulanmıştır; bazı uzun süreli uygulamalar hafıza koruması yönünden olumlu sonuçlar göstermektedir.(3)
Belirli bir durum için hangi dozun en iyi olabileceğini öğrenmek için bir sağlık uzmanıyla konuşun.
Sitikolin Hangi Besinlerde Bulunur?
Sitikolin (CDP-kolin), doğrudan besinlerden yüksek miktarda alınabilen bir bileşik değildir. Vücutta kolin ve sitidinden sentezlenir. Dolayısıyla sitikolin takviyeleri dışında, beslenme yoluyla alınabilecek en önemli kaynaklar kolin açısından zengin gıdalardır.
Sitikolin sentezi için gerekli kolin ve sitidin sağlayan başlıca besinler:
Yumurta sarısı → Kolin açısından en zengin kaynaklardan biridir.
Karaciğer (özellikle tavuk ve sığır karaciğeri) → Yüksek kolin içerir.
Balıklar (somon, sardalya, uskumru gibi) → Hem kolin hem de omega-3 yağ asitleri sağlar.
Kırmızı et ve tavuk → Kas dokusunda kolin bulunur.
Soya fasulyesi ve soya ürünleri (tofu, soya sütü) → Bitkisel kolin kaynağıdır.
Baklagiller (nohut, mercimek, fasulye) → Daha düşük miktarda olsa da kolin içerir.
Tam tahıllar (özellikle buğday tohumu) → Sitidin ve kolin öncülleri içerir.
Bu besinler sitikolin formunda değil, öncü moleküller (kolin ve sitidin) formunda gelir. Vücut bu yapı taşlarını kullanarak sitikolin sentezler.
KAYNAKÇA
1) https://www.healthline.com/health/citicoline
2) Nakazaki, E., Okita, Y., Matsumoto, J., & Nishimura, A. (2021). Citicoline and memory function in healthy older adults: A randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial.
3) Jasielski, P., Piędel, F., Piwek, M., Rocka, A., Petit, V., & Rejdak, K. (2020). Application of citicoline in neurological disorders: A systematic review.